Gurucharitra Adhyay 14 with lyrics
Gurucharitra Adhyay 14 with lyrics | गुरुचरित्र अध्याय १४ | Gurucharitra Adhyay 14 Saptah Vachan In Marathi
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः ॥
नामधारक शिष्य देखा । विनवी सिद्धासी कवतुका ।
प्रश्न करी अतिविशेखा । एकचित्तें परियेसा ॥१॥
जय जया योगीश्वरा । सिद्धमूर्ति ज्ञानसागरा ।
पुढील चरित्र विस्तारा । ज्ञान होय आम्हांसी ॥२॥
उदरव्यथेच्या ब्राह्मणासी । प्रसन्न जाहले कृपेसीं ।
पुढें कथा वर्तली कैसी । विस्तारावें आम्हांप्रति ॥३॥
ऐकोनि शिष्याचें वचन । संतोष करी सिद्ध आपण ।
गुरुचरित्र कामधेनु जाण । सांगता जाहला विस्तारें ॥४॥
ऐक शिष्या शिखामणि । भिक्षा केली ज्याचे भुवनीं ।
तयावरी संतोषोनि । प्रसन्न जाहले परियेसा ॥५॥
गुरुभक्तीचा प्रकारु । पूर्ण जाणे तो द्विजवरु ।
पूजा केली विचित्रु । म्हणोनि आनंद परियेसा ॥६॥
तया सायंदेव द्विजासी । श्रीगुरु बोलती संतोषीं ।
भक्त हो रे वंशोवंशीं । माझी प्रीति तुजवरी ॥७॥
ऐकोनि श्रीगुरुचें वचन । सायंदेव विप्र करी नमन ।
माथा ठेवून चरणीं । न्यासिता झाला पुनःपुन्हा ॥८॥
जय जया जगद्गुरु । त्रयमूर्तीचा अवतारू ।
अविद्यामाया दिससी नरु । वेदां अगोचर तुझी महिमा ॥९॥
विश्वव्यापक तूंचि होसी । ब्रह्मा-विष्णु-व्योमकेशी ।
धरिला वेष तूं मानुषी । भक्तजन तारावया ॥१०॥
तुझी महिमा वर्णावयासी । शक्ति कैंची आम्हांसी ।
मागेन एक आतां तुम्हांसी । तें कृपा करणें गुरुमूर्ति ॥११॥
माझे वंशपारंपरीं । भक्ति द्यावी निर्धारीं ।
इह सौख्य पुत्रपौत्रीं । उपरी द्यावी सद्गति ॥१२॥
ऐसी विनंति करुनी । पुनरपि विनवी करुणावचनीं ।
सेवा करितो द्वारयवनीं । महाशूरक्रूर असे ॥१३॥
प्रतिसंवत्सरीं ब्राह्मणासी । घात करितो जीवेसीं ।
याचि कारणें आम्हांसी । बोलावीतसे मज आजि ॥१४॥
जातां तया जवळी आपण । निश्चयें घेईल माझा प्राण ।
भेटी जाहली तुमचे चरण । मरण कैंचें आपणासी ॥१५॥
संतोषोनि श्रीगुरुमूर्ति । अभयंकर आपुले हातीं ।
विप्रमस्तकीं ठेविती । चिंता न करीं म्हणोनियां ॥१६॥
भय सांडूनि तुवां जावें । क्रूर यवना भेटावें ।
संतोषोनि प्रियभावें । पुनरपि पाठवील आम्हांपाशीं ॥१७॥
जंववरी तूं परतोनि येसी । असों आम्ही भरंवसीं ।
तुवां आलिया संतोषीं । जाऊं आम्ही येथोनि ॥१८॥
निजभक्त आमुचा तूं होसी । पारंपर-वंशोवंशीं ।
अखिलाभीष्‍ट तूं पावसी । वाढेल संतति तुझी बहुत ॥१९॥
तुझे वंशपारंपरीं । सुखें नांदती पुत्रपौत्रीं ।
अखंड लक्ष्मी तयां घरीं । निरोगी होती शतायुषी ॥२०॥
ऐसा वर लाधोन । निघे सायंदेव ब्राह्मण ।
जेथें होता तो यवन । गेला त्वरित तयाजवळी ॥२१॥
कालांतक यम जैसा । यवन दुष्‍ट परियेसा ।
ब्राह्मणातें पाहतां कैसा । ज्वालारुप होता जाहला ॥२२॥
विमुख होऊनि गृहांत । गेला यवन कोपत ।
विप्र जाहला भयचकित । मनीं श्रीगुरुसी ध्यातसे ॥२३॥।
कोप आलिया ओळंबयासी । केवीं स्पर्शे अग्नीसी ।
श्रीगुरुकृपा होय ज्यासी । काय करील क्रूर दुष्‍ट ॥२४॥
गरुडाचिया पिलियांसी । सर्प तो कवणेपरी ग्रासी ।
तैसें तया ब्राह्मणासी । असे कृपा श्रीगुरुची ॥२५॥
कां एखादे सिंहासी । ऐरावत केवीं ग्रासी ।
श्रीगुरुकृपा होय ज्यासी । कलिकाळाचें भय नाहीं ॥२६॥
ज्याचे ह्रुदयीं श्रीगुरुस्मरण । त्यासी कैंचें भय दारुण ।
काळमृत्यु न बाधे जाण । अपमृत्यु काय करी ॥२७॥
ज्यासि नाहीं मृत्यूचें भय । त्यासी यवन असे तो काय ।
श्रीगुरुकृपा ज्यासी होय । यमाचें मुख्य भय नाहीं ॥२८॥
ऐसेपरी तो यवन । अंतःपुरांत जाऊन ।
सुषुप्ति केली भ्रमित होऊन । शरीरस्मरण त्यासी नाहीं ॥२९॥
ह्रुदयज्वाळा होय त्यासी । जागृत होवोनि परियेसीं ।
प्राणांतक व्यथेसीं । कष्‍टतसे तये वेळीं ॥३०॥
स्मरण असें नसे कांहीं । म्हणे शस्त्रें मारितो घाई ।
छेदन करितो अवेव पाहीं । विप्र एक आपणासी ॥३१॥
स्मरण जाहलें तये वेळीं । धांवत गेला ब्राह्मणाजवळी ।
लोळतसे चरणकमळीं । म्हणे स्वामी तूंचि माझा ॥३२॥
येथें पाचारिलें कवणीं । जावें त्वरित परतोनि ।
वस्त्रें भूषणें देवोनि । निरोप देतो तये वेळीं ॥३३॥
संतोषोनि द्विजवर । आला ग्रामा वेगवक्त्र ।
गंगातीरीं असे वासर । श्रीगुरुचे चरणदर्शना ॥३४॥
देखोनियां श्रीगुरुसी । नमन करी तो भावेसीं ।
स्तोत्र करी बहुवसीं । सांगे वृत्तांत आद्यंत ॥३५॥
संतोषोनि श्रीगुरुमूर्ति । तया द्विजा आश्वासिती ।
दक्षिण देशा जाऊं म्हणती । स्थान-स्थान तीर्थयात्रे ॥३६॥
ऐकोनि श्रीगुरूचें वचन । विनवीतसे कर जोडून ।
न विसंबें आतां तुमचे चरण । आपण येईन समागमें ॥३७॥
तुमचे चरणाविणें देखा । राहों न शके क्षण एका ।
संसारसागरतारका । तूंचि देखा कृपासिंधु ॥३८॥
उद्धरावया सगरांसी । गंगा आणिली भूमीसी ।
तैसें स्वामीं आम्हांसी । दर्शन दिधलें आपुलें ॥३९॥
भक्तवत्सल तुझी ख्याति । आम्हां सोडणें काय निति ।
सवें येऊं निश्चितीं । म्हणोनि चरणीं लागला ॥४०॥
येणेंपरी श्रीगुरुसी । विनवी विप्र भावेसीं ।
संतोषोनि विनयेसीं । श्रीगुरु म्हणती तये वेळीं ॥४१॥
कारण असे आम्हां जाणें । तीर्थे असती दक्षिणे ।
पुनरपि तुम्हां दर्शन देणें । संवत्सरीं पंचदशीं ॥४२॥
आम्ही तुमचे गांवासमीपत । वास करुं हें निश्चित ।
कलत्र पुत्र इष्‍ट भ्रात । मिळोनि भेटा तुम्ही आम्हां ॥४३॥
न करा चिंता असाल सुखें । सकळ अरिष्‍टें गेलीं दुःखें ।
म्हणोनि हस्त ठेविती मस्तकें । भाक देती तये वेळीं ॥४४॥
ऐसेपरी संतोषोनि । श्रीगुरु निघाले तेथोनि ।
जेथें असे आरोग्यभवानी । वैजनाथ महाक्षेत्र ॥४५॥
समस्त शिष्यांसमवेत । श्रीगुरु आले तीर्थे पहात ।
प्रख्यात असे वैजनाथ । तेथें राहिले गुप्तरुपें ॥४६॥
नामधारक विनवी सिद्धासी । काय कारण गुप्त व्हावयासी।
होते शिष्य बहुवसी । त्यांसी कोठें ठेविलें ॥४७॥
गंगाधराचा नंदनु । सांगे गुरुचरित्र कामधेनु ।
सिद्धमुनि विस्तारुन । सांगे नामकरणीस ॥४८॥
पुढील कथेचा विस्तारु । सांगतां विचित्र अपारु ।
मन करुनि एकाग्रु । ऐका श्रोते सकळिक हो ॥४९॥
इति श्रीगुरुचरित्रामृते परमकथाकल्पतरौ श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्ध-नामधारकसंवादे क्रूरयवनशासनं-सायंदेववरप्रदानं नाम चतुर्दशोऽध्यायः ॥१४॥
॥ श्रीगुरुदेव दत्त ॥ ॥ ओंवीसंख्या ४९ ॥
॥श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु॥
Swami Samarth Arogya Sewa Marathi |श्री स्वामी समर्थ “आरोग्य सेवा” कशी करावी संपूर्ण माहिती
श्री कालभैरवाष्टक संपूर्ण – Kalabhairava Ashtakam Marathi
गुरुचरित्र अध्याय १४: अर्थ आणि महत्त्व
गुरुचरित्र हा ग्रंथ श्री नृसिंह सरस्वतींच्या अद्भुत लीला आणि कार्यांचे वर्णन करतो. १४व्या अध्यायात एक प्रेरणादायक कथा आहे—जी श्रीगुरूंच्या कृपेने एका भक्ताचा उद्धार कसा होतो, हे दाखवते. या अध्यायात सायंदेव नावाच्या ब्राह्मणाच्या जीवनातील प्रसंग वर्णन केला आहे. त्याने आपल्या निष्ठावान भक्तीने श्रीगुरूंची कृपा मिळवली आणि संकटांवर यशस्वीरित्या मात केली.
श्री गुरुचरित्राचा १४वा अध्याय: श्री समर्थांच्या कृपादृष्टीचे वर्णन
श्री समर्थ आणि श्री दत्तात्रेयांची कृपा
श्री समर्थांच्या कृपेने आणि श्री दत्तात्रेय प्रभूंच्या सामर्थ्यानं, जे कोणी आपले सद्गुरू आहेत, त्यांना वंदन करून ‘श्री गुरुचरित्र’ या ग्रंथाच्या चौदाव्या अध्यायाचा अर्थ समजून घेण्याचा हा प्रयत्न आहे.
गेल्या सुमारे ६०० वर्षांपूर्वी श्रीपाद श्री वल्लभ स्वामी आणि त्यानंतर श्री नरसिंह सरस्वती यांनी श्रीक्षेत्र घाणगापूर आणि त्याच्या परिसरात आपले कार्य केले. हे दोघेही श्री दत्तात्रेयांचे अवतार मानले जातात. त्यांचे सामर्थ्य शाश्वत आणि अखंड आहे. आजही त्यांच्या ग्रंथाचे पारायण, श्रवण, किंवा त्यांच्यावर श्रद्धा ठेवणाऱ्या भक्तांना त्या सामर्थ्याचा लाभ होतो.
श्री गुरुचरित्राचा संवादात्मक आधार
श्री गुरुचरित्र हा ग्रंथ सरस्वती गंगाधर यांनी लिहिला आहे. या ग्रंथामध्ये सिद्ध महात्म्याने कथन केलेल्या गोष्टी संवादाच्या स्वरूपात मांडल्या आहेत. नामधारक शिष्यांनी या कथांमधून मार्गदर्शन मिळवण्याचा प्रयत्न केला.
१३व्या अध्यायात एका ब्राह्मणाला झालेल्या पोटदुखीच्या व्यथेचे वर्णन आहे. त्या ब्राह्मणाचा शत्रू त्याला त्रास देण्यासाठी अन्नात विष मिसळत असे. परंतु, श्री सद्गुरूंनी त्याच अन्नातूनच त्याची व्यथा दूर केली. हे कार्य सहज आणि अद्भुत होते. सद्गुरूंनी कधीच आपली शक्ती मोठ्या प्रमाणावर प्रदर्शनासाठी वापरली नाही.
साध्या भक्तीतील महानता
सद्गुरूंनी सांगितले की भक्ती ही नेहमी निरपेक्ष आणि निष्काम असावी. भक्त जेव्हा भगवंतावर संपूर्ण विश्वास ठेवतो आणि त्याच्याकडे प्रेमाने व श्रद्धेने भक्ती अर्पण करतो, तेव्हा भगवंतालाही त्या भक्तावर अपरंपार प्रेम वाटते.
सायनदेव नावाचा ब्राह्मण हा सद्गुरूंचा अत्यंत विश्वासू भक्त होता. एका प्रसंगी श्री सद्गुरूंनी त्याला वरदान दिले की, “तू नेहमी माझा भक्त राहशील. तुझ्या वंशांमध्येही ही भक्ती अखंडित राहील.”
विश्वास आणि संकटातून मार्गदर्शन
सायनदेव यवन राजाकडे चाकरी करत होता. त्या यवन राजाला दरवर्षी एका ब्राह्मणाचा वध करायची प्रथा होती. यावर्षी सायनदेव यवनाकडे बोलावले गेल्याने त्याला आपले प्राण जाण्याची शक्यता वाटत होती. परंतु, सायनदेवाने श्री सद्गुरूंवर दृढ विश्वास ठेवला आणि आपले संकट त्यांच्यासमोर मांडले.
सद्गुरूंनी त्याला दिलासा दिला आणि वरदान दिले की, “तू निर्भय हो. त्या यवनाला भेट. तो तुला त्रास देणार नाही आणि आनंदाने परत पाठवेल.” सद्गुरूंनी त्याच्या मस्तकावर हात ठेवून त्याला अभय दिले.
सद्गुरूंच्या कृपेची अद्भुतता
सायनदेवाने संकटाचा सामना केला आणि सद्गुरूंच्या आशीर्वादाने त्याला कोणताही त्रास झाला नाही. यवन राजाही संतुष्ट झाला आणि सायनदेवाला आनंदाने परत पाठवले. सद्गुरूंनी दिलेले आश्वासन आणि त्यांचा आशीर्वाद कधीही व्यर्थ जात नाही.
सायनदेवाच्या प्रसंगातून हे समजते की संकटातही भक्ती आणि विश्वासाने परिस्थिती बदलता येते. श्री सद्गुरूंचे शब्द हे अचूक आणि शाश्वत असतात.
चौदाव्या अध्यायाचा महिमा
श्री सद्गुरूंनी सायनदेवाला वरदान दिले की, “तुझ्या वंशांमध्ये सुख, संतती, आणि समृद्धी कायम राहील.” हा वरदान फक्त सायनदेवासाठीच नाही, तर जो कोणी श्री गुरुचरित्र वाचतो, ऐकतो किंवा पठण करतो, त्यालाही सद्गुरूंचे आशीर्वाद मिळतात.
सायनदेवाच्या अनुभवातून शिकवण घेऊन आपणही आपल्या आयुष्यात भक्ती, श्रद्धा, आणि विश्वास टिकवून ठेवला पाहिजे.
निष्कर्ष
श्री गुरुचरित्राचा हा अध्याय सांगतो की भक्ती आणि विश्वास यांच्या बळावर कोणतेही संकट टाळता येते. सद्गुरूंचे मार्गदर्शन आणि आशीर्वाद हे नेहमीच भक्तांसोबत असतात. त्यांच्या कृपेने जीवनात सुख, शांती, आणि सद्गती प्राप्त होते.
"माझे वंश पारंपारी भक्ती द्यावी निर्धारी" ही प्रार्थना आपल्या अंतःकरणातून केल्यास श्री सद्गुरू आपल्या जीवनात नक्कीच कृपा करतील.
अध्यायाचा थोडक्यात आढावा:
१. नामधारक शिष्याची विनंती:
नामधारक शिष्य सिद्धांकडे श्रीगुरूंच्या पुढील लीला ऐकण्यासाठी विनंती करतो. जास्तीत जास्त ज्ञान मिळवण्यासाठी तो एका चित्ताने प्रश्न विचारतो.
२. सायंदेव ब्राह्मणाची कथा:
सायंदेव नावाचा ब्राह्मण पोटदुखीने त्रस्त होतो. यातून मुक्त होण्यासाठी तो श्रीगुरूंना प्रार्थना करतो. श्रीगुरू त्याला प्रसन्न होऊन आशीर्वाद देतात आणि त्याच्या वेदना थांबवतात.
३. यवनाची क्रूरता:
सायंदेव एका क्रूर यवनाच्या सेवेसाठी बळी म्हणून नेला जातो, जो दरवर्षी एका ब्राह्मणाचा बळी घेत असे. हा प्रसंग सायंदेव श्रीगुरूंना सांगतो, आणि श्रीगुरू त्याला संकटातून बाहेर पडण्यासाठी आश्वासन देतात.
४. गुरुकृपेचा प्रभाव:
यवनाने सायंदेवाला त्रास देण्याचा प्रयत्न केला, पण श्रीगुरूंच्या कृपेने त्याचे सगळे प्रयत्न अपयशी ठरले. सायंदेव सुरक्षित राहतो, तर यवन स्वतः त्रस्त होतो.
५. सायंदेवाचे रक्षण:
श्रीगुरू सायंदेवावर आलेल्या प्रत्येक संकटाला रोखतात. अखेर, यवन सायंदेवाला सोडून देतो आणि स्वतःच्या त्रासामुळे गांजतो.
६. श्रीगुरूंचे आशीर्वाद:
सायंदेव परत श्रीगुरूंकडे येऊन सगळा प्रसंग सांगतो. श्रीगुरू त्याला अनेक आशीर्वाद देतात:
- त्याचा वंश समृद्ध आणि आनंदी राहील.
- त्याच्या घरात अखंड लक्ष्मीचा वास असेल.
- त्याच्या संततीला आरोग्य आणि दीर्घायुष्य लाभेल.
अध्यायातील मुख्य संदेश:
- गुरूंचे मार्गदर्शन:
गुरू आपल्या भक्तांचे रक्षण करतात आणि संकटे सोडवतात. - गुरुकृपेची ताकद:
ज्या व्यक्तीला गुरुकृपा लाभते, त्याला कोणत्याही संकटाचा त्रास होत नाही. - भक्तीची ताकद:
निष्ठावान भक्तीमुळे श्रीगुरू प्रसन्न होतात, आणि त्यांच्या कृपेने संकटांवर सहज मात करता येते. - विश्वासाचे महत्त्व:
संकटे कितीही मोठी असली तरी सायंदेवाने गुरूंवर अढळ विश्वास ठेवला. या विश्वासामुळे त्याला अडचणींवर विजय मिळाला.
अध्यात्मिक महत्त्व:
- संदेश:
जीवनातील कोणत्याही संकटांवर मात करण्यासाठी श्रद्धा, भक्ती, आणि गुरूंवर विश्वास ठेवणे महत्त्वाचे आहे. - गुरुचरित्राचा पाठ:
अध्याय १४ चा नियमित पाठ केल्याने संकटांपासून मुक्तता होते, आणि मनःशांती लाभते.
गुरुचरित्र अध्याय १४ Pdf Download Marathi
credit: swamiaai.com
निष्कर्ष:
गुरुचरित्राचा हा अध्याय श्रीगुरूंच्या कृपेची ताकद, भक्तीचे महत्त्व आणि विश्वासाचे सामर्थ्य अधोरेखित करतो. सायंदेवाच्या कथेतून आपल्याला हे शिकायला मिळते की संकटे कितीही मोठी असली, तरी गुरूंवर निष्ठा ठेवल्यास त्यातून सहज सुटका होते.
॥ श्रीगुरुदेव दत्त ॥
3 thoughts on “Gurucharitra Adhyay 14 with lyrics | गुरुचरित्र अध्याय १४ अर्थ आणि महत्त्व, PDF Download Marathi”